Rust is weergekeerd in Houten

In de gemeente Houten zijn zes begraafplaatsen, waaronder twee algemene die door de gemeente worden beheerd. De oude algemene is zo goed als vol, de nieuwe is in 2002 in gebruik genomen. De overgang van de oude naar de nieuwe begraafplaats ging gepaard met intensief overleg tussen de gemeente met begrafenisondernemers en kerken, maar verliep niet geheel vlekkeloos. De aanloopproblemen zijn inmiddels opgelost. Nu worden zowel de oude als de nieuwe begraafplaats gebruikt, zij het dat je op de laatste alleen begraafrecht hebt als je al decennia in Houten woont.

De nieuwe begraafplaats valt op door zijn rechte vlakverdeling; het is strak maar oogt niet ongezellig. Dat komt ook door de omgeving, met het voetbalveld, de schapen in het weiland en de kassen. De kassen met hun verlichting zijn duidelijk aanwezig in het rivierenlandschap. Misschien kunnen ze bijdragen aan een gevoel van troost bij de rouw van nabestaanden, als symbool voor het doorgaan van het dagelijks leven. De oude begraafplaats daarentegen ligt midden in het dorp en is dus omringd door huizen. De bewoners houden als het ware een oogje in het zeil. Hierdoor en door de omheining kan de begraafplaats dag en nacht open zijn en zijn er nauwelijks calamiteiten.

Op de begraafplaats staan grote bomen, prachtig gesnoeide hagen en in zuilvorm gesnoeide taxussen, die het een geheel eigen karakter geven. Op beide begraafplaatsen samen vinden in totaal veertig tot vijftig begravingen per jaar plaats. Op de oude begraafplaats wordt alleen nog op verzoek begraven. Op de nieuwe begraafplaats is iedereen welkom. Willem Zwambag (48) is de wijkopzichter en legt uit hoe dit komt. Hij komt niet dagelijks op de begraafplaats, maar weet veel over de geschiedenis en het beleid van de begraafplaatsen. “De oude begraafplaats was in 2005 bijna vol. De nieuwe was tien jaar daarvoor al aangelegd, dus de overstap leek vrij simpel. De een wordt gesloten, de ander geopend. Toch kwamen er verzoeken binnen van mensen die van de oude begraafplaats gebruik wilden blijven maken. Toen heeft de gemeente besloten om aan oud-Houtenaren en mensen met een familiegraf de mogelijkheid te bieden om ook nog op de oude begraafplaats begraven te worden. Mensen die kunnen aantonen dat ze voor 1973 in het Houtense bevolkingsregister ingeschreven stonden, komen hiervoor in aanmerking. Na het traceren van de nabestaanden werden in totaal 45 graven geruimd om hiervoor ruimte te creëren. Nu wordt er alleen nog geruimd zodra de plek nodig is voor een begrafenis.”

Aanlooproblemen
Bij de start van de nieuwe begraafplaats speelden enkele aanloopproblemen. Zwambag: “De nieuwe begraafplaats haalde de media, omdat het vlak naasteen voetbalveld ligt. Op zaterdag tijdens wedstrijden staan er supporters langs de lijn, waarbij soms scheldwoorden worden geroepen. De aanhang van SV Houten laat zich niet onbetuigd. Dit is voor de nabestaanden logischerwijs geen prettige situatie. We hebben dan ook met het bestuur van de voetbalvereniging afgesproken dat een uur voor een begrafenis de muziekinstallatie uitgaat. Zodra de plechtigheid voorbij is, bellen we de voetbalclub en kan het geluid weer aan.” Ook kwam de begraafplaats in het regionale nieuws vanwege konijnen die bloemstukken opaten. “Dit hebben we opgelost door hekken met kleine mazen te plaatsen om de begraafplaats heen.” De kerken van Houten misten een overdekte ruimte op de begraafplaats, vonden de breedte van de paden te smal, de paden met regenachtig weer te modderig doordat een deklaag ontbrak, en behalve de geluidsoverlast van de voetbalvelden vonden ze de begroeiing bij de voetbalvelden te open. Bewoners kwamen met het verzoek voor een rouwcentrum naast de begraafplaats. Zwambag: “Het uitvaartcentrum ligt namelijk vijf kilometer van de nieuwe begraafplaats. Het bouwen van een uitvaartcentrum naast de begraafplaats lijkt niet rendabel, maar de gemeente wilde wel tegemoet komen aan de behoefte om de begraafplaats meer aan te kleden. Ada Wille is gevraagd om een herstructureringsplan op te stellen. Zij wil op de begraafplaats meer bomen en heggen aanleggen. Een pad eromheen moet het geheel meer de uitstraling van een park geven. Op dit moment is 50% van haar ideeën verwezenlijkt, met name de urnentuin is meer aangekleed. In de loop van de tijd zullen andere toevoegingen worden gedaan. Ook werd eerst alleen op rij begraven, maar dit is door het bestuur teruggedraaid, mensen kunnen nu gewoon zelf een plek uitzoeken.”

Fijn beroep
Henk van Bentum (42) verricht het feitelijke beheer van de begraafplaatsen, hij is de man van het dagelijkse werk. Hij werkt al 24 jaar in en om Houten en is daarnaast vrijwilliger op de RK begraafplaats in ’t Goy, een van de kerkdorpen van Houten, waar hij geboren en getogen is en later ook begraven wil worden. Van Bentum werkte eerder als postbode. “Maar daar kreeg ik geen vaste aanstelling. Toen er een vacature was bij de afdeling Openbare Werken van de gemeente Houten, ben ik daar in dienst gekomen. Tien jaar geleden ging de vorige uitvoerder van de begraafplaats met de vut. Ik solliciteerde als enige naar zijn functie.
Na een kort gesprek met een personeelsfunctionaris,die vooral wilde weten of ik mijn emoties goed onder controle had, ben ik aangenomen.” Van Bentum vindt het beheerderswerk ‘een heel fijn beroep’. “Ik zal niet anders meer willen. Vooral het contact met de mensen vind ik mooi, zelfs wanneer ze voor de zoveelste keer hun verhaal vertellen. Het is zeker geen eenzaam beroep. Als je het goed doet, krijg je er zelfs meer vrienden door.” Het zelfstandig kunnen plannen van de werkzaamheden vindt hij een voordeel. “Maar ook het uitvoeren ervan samen met mijn collega. Ik houd ervan om netjes en schoon te werken, want dat is toch wel het verschil met andere groenwerkzaamheden. Het moet er hier extra netjes uitzien, de bezoeker moet de begraafplaats als het ware een acht geven.”
Hij heeft de opleiding ‘Uitvoerder begraafplaatsen’ van het IPC gevolgd. “Het leukste van de opleiding vond ik de bezoeken aan andere begraafplaatsen, want van de praktijk leer ik altijd het meest. De theorie deed ik natuurlijk ook, maar verder ligt daar eigenlijk niet mijn belangstelling. Later heb ik ook
nog het hoogwerkercertificaat gehaald, zodat ik nu ook zelfstandig de bomen op de begraafplaats kan snoeien. We doen dus veel werk zelf, alleen het grote grasmaaiwerk op de nieuwe begraafplaats besteden we uit en de graven worden onder ons toezicht door een aannemer gedolven.”

Kippenvel
Een van de ‘gekste begrafenissen’ die hij heeft meegemaakt was toen een uitvaartondernemer het verkeerde grafnummer had doorgegeven. “Ik liep voor. Opeens waarschuwde een van de nabestaanden dat we naar de verkeerde plek liepen. Het graf was echter al gegraven en een nieuw graf openen kost veel tijd. Dit betekent namelijk zestien zandkarretjes vol uitscheppen. In goed overleg met de familie is de ceremonie op het verkeerde graf gehouden, waarna de overledene alsnog in het juiste graf is bijgezet in het bijzijn van de naaste familie. Uiteindelijk kreeg ik zelfs een compliment voor de goede zorgen.” Een begrafenis waarbij doedelzakspelers aanwezig waren, vond hij vooral erg mooi. “Een van de meest bijzondere begrafenissen die ik heb meegemaakt is echter die van een marinier. Hij kreeg een militaire begrafenis methet daarbij horende trompetspel, dit bezorgde mij echt kippenvel.”