Asbus bijzetting

VRAAG

Op onze gemeentelijke begraafplaatsen zijn tot 2011 graven voor onbepaalde tijd uitgegeven. De laatste jaren komt het steeds vaker voor dat van veel van deze graven geen recht- of belanghebbende bekend is, soms al langer dan twintig jaar. Omdat we komende jaren beperkt worden in de uitgifte van nieuwe graven willen wij (de medewerkers op de begraafplaatsen) voor deze graven  – net als bij graven waarvan afstand is gedaan – graag de mogelijkheid hebben om deze opnieuw uit te geven. Afdeling publiekszaken (burgerzaken van onze gemeente) – die de administratie verzorgt – wil hier echter niet in meegaan. Hoe kunnen we hier mee om gaan?

ANTWOORD

U heeft vragen over graven waarvan ooit de rechten voor onbepaalde tijd zijn uitgegeven en waarvan er geen actueel adres van een rechthebbende of waar sowieso geen rechthebbende van bekend is. Een probleem waar veel begraafplaatsen mee worstelen. Kan je die graven opnieuw in gebruik nemen of niet? Het antwoord op die vraag ligt voor een groot deel besloten in jullie eigen (oude) beheersverordeningen, en wel de verordeningen welke van kracht waren op het moment van uitgifte van het grafrecht. Ik hoop voor jullie dat deze verordeningen voorhanden of minimaal vanuit de archieven te halen zijn. Wanneer in de verordening op het moment van uitgifte van een graf een artikel opgenomen was dat bij het overlijden van de rechthebbende, het grafrecht binnen een bepaalde periode overgeschreven moest zijn op naam van iemand anders én dat bij uitblijven hiervan het college het grafrecht vervallen kon verklaren, dan heb je aanknopingspunten om mee verder te gaan. De periode dat rechten overgeschreven moesten worden werd vaak op een half jaar of een jaar na overlijden vastgesteld.

Een voorbeeld –  waarbij ik er vanuit ga dat na overlijden van een rechthebbende nabestaanden een jaar de tijd hebben om het recht over te schrijven – van een te volgen route:

Laatst bekende rechthebbende had een geboortedatum die zover in het verleden ligt dat het zeker is dat die persoon overleden is of de rechthebbende is zelf begraven in het graf.

Wanneer de (onbekende) overlijdensdatum langer dan een jaar geleden is (aannemelijk wanneer de rechthebbende in bijvoorbeeld 1910 geboren is) of langer dan een jaar geleden zelf in het graf begraven is en het recht is niet overgeschreven, bestaat de mogelijkheid om het grafrecht vervallen te verklaren. Het graf komt dan, ondanks dat het ooit voor onbepaalde tijd is uitgegeven, beschikbaar voor her-uitgifte.

Het vervallen van rechten vraagt een actieve en officiële route. Het grafrecht is ooit namens het college uitgegeven. Het is dan ook aan het college om een besluit te nemen welke graven op grond van het uitblijven van het overschrijven na overlijden van de rechthebbende vervallen verklaard worden. Een collegevoorstel bevat dan ook de verwijzing naar het artikel vanuit de Beheersverordening op grond waarvan het recht vervallen verklaard wordt, de specifieke grafnummers, de uitgiftedata en bij voorkeur de naam of namen van de personen die in de graven begraven zijn met de begraafdata.

Een dergelijk besluit moet een agendapunt zijn bij een collegevergadering, het besluit moet genomen en gepubliceerd worden. Vanzelfsprekend moet de mogelijkheid tot bezwaar vermeld worden in het besluit. Na de bezwaartermijn (er zal ongetwijfeld niemand zijn die bezwaar maakt, anders had die persoon eerder wel een reactie gegeven), komen de in het besluit genoemde graven in aanmerking voor ruiming en heruitgifte. Bij ruiming is het altijd raadzaam om te bepalen of een graf in aanmerking komt om te behouden. Reden voor behoud kan zijn dat een monument funeraire waarde heeft of dat het wenselijk is dat het graf van de begraven persoon in stand blijft. Denk bijvoorbeeld aan het graf van een oud-inwoner naar wie een straatnaam vernoemd is, moet je dan ook het graf niet in stand houden? Ik heb jullie Beheersverordening niet voorhanden, maar wanneer de bepaling overgenomen is vanuit de model Beheersverordening van de VNG dat er een lijst aangelegd wordt van dergelijke graven, hebben jullie jezelf ertoe verplicht hier onderzoek naar te doen.

Een ander voorbeeld hoe te handelen wanneer er geen actueel adres van een rechthebbende meer bekend is:

Wanneer de rechthebbende in de BRP niet terug te vinden is, maar het is aannemelijk dat de rechthebbende nog wel in leven is, is het raadzaam op zoek te gaan naar de rechthebbende. Plaats een oproep bij het graf en vermeld in die oproep dat belanghebbenden verzocht worden contact op te nemen met de administratie van de begraafplaats. Plaats die oproep ook in de mededelingenkast, op de website en welke communicatiekanalen ook maar beschikbaar zijn. Vermeld in die oproep het grafnummer, de namen van de personen die in het graf begraven zijn, de overlijdensdatum of begraafdatum en waarom jullie op zoek zijn naar de belanghebbenden. Ik schreef dat in de oproep vermeld kon worden dat jullie op zoek zijn naar belanghebbenden. Dat vergroot de kans op een respons. Stel dat neef Piet weet dat Tante Annie rechthebbende is en je geeft in de oproep alleen aan dat je op zoek bent naar de rechthebbende, dan bestaat het risico dat Piet geen reactie geeft, Annie is immers rechthebbende. Krijg je vervolgens ook geen reactie van Annie, dan loop je door het uitblijven van een reactie van Piet ook de mogelijkheid mis dat je informatie over rechthebbende Annie krijgt. Vanzelfsprekend doe je een dergelijke oproep niet op deze wijze voor slechts een enkel graf. Wanneer er veel graven zijn waar geen gegevens van een actuele rechthebbende voorhanden zijn, is het raadzaam om van de zoektocht een project van te maken. Inventarisatie per graf hoe actueel de gegevens zijn. Dan komen er vanzelf een X-aantal graven boven waardoor in één keer de publicatie kan volgen. Het is raadzaam om de publicatie minimaal een jaar in stand te houden. Ga ervanuit dat iemand die belangstelling voor het graf heeft, minimaal eenmaal per jaar het graf bezoekt en dan de publicatie opmerkt.

Er zijn meerdere gemeenten die capaciteit vrijgemaakt hebben om een dergelijke zoektocht uit te voeren om de grafadministratie op orde te krijgen. Om de grafadministratie op orde te krijgen gaat de kosten voor de baten uit. Het vraagt personele inzet, maar er komen op termijn graven vrij voor her-uitgifte en wellicht zijn er ook graven waarvan de gegevens actueel gemaakt kunnen worden en weer een rechthebbende op is.

De graven die voor onbepaalde tijd uitgegeven zijn en waarvan het aannemelijk is dat de rechthebbende nog in leven is, maar de rechthebbende is niet te achterhalen, die graven vormen een probleem. Hoe daar mee om te gaan. Het advies is om deze ook te publiceren. Er is een kans dat er een contact tot stand komt. Lukt dat niet en er is op grond van de Beheersverordening geen reden om de rechten vervallen te verklaren, dan moeten deze in stand blijven.

Samenvattend kunnen we stellen dat ‘hoe om te gaan met graven voor onbepaalde tijd’ vaak een heet hangijzer is, dat steeds vooruitgeschoven wordt. Ik heb wat mogelijkheden aangegeven, maar kan zonder specifieke informatie alleen in algemeenheden antwoorden.

IW nov23
30 november 2023