Beleid bij aanvraag particuliere (natuur)begraafplaats

VRAAG

In gemeente XX hebben we een vraag van een particulier gekregen over het aanleggen van een natuurbegraafplaats. In dit geval gaat het hem niet worden, want de bedachte locatie is weliswaar van deze particulier maar bestemming technisch kan dit niet. Maar: we hebben daar vanuit ‘begraven’ geen beleid op. We denken aan de optie dat we daar onder voorwaarden wel aan zouden willen meewerken bijv., en dan een opsomming van die voorwaarden (waaronder dat zo’n partij bijv. liquide genoeg moet zijn).

Kan de LOB ons helpen om zo’n kader op te stellen? Doen jullie dat in een soort van opdrachtnemersrol?

ANTWOORD

We horen vaker dat de aanvraag van een initiatiefnemer die een natuurbegraafplaat wil starten reden is om hierop beleid te maken. Vanuit de LOB kunnen wij dat niet in de rol van opdrachtnemer voor jullie verzorgen. Ik kan wel een aantal aandachtpunten benoemen waar rekening gehouden kan of moet worden.

Welke actie de gemeente moet ondernemen is afhankelijk van wie de aanvraag doet om een bijzondere begraafplaats op te richten. Wanneer dit een kerkelijke organisatie betreft heeft de gemeente op grond van de Wet op de lijkbezorging een inspanningsverplichting. Zie hiervoor paragraaf 3, artikel 37 en verder. Betreft het een particulier of een rechtspersoon welke niet gelieerd is aan een kerkgenootschap, heeft de gemeente die inspanningsverplichting niet. Wanneer de gemeente zelf geen natuurbegraafplaats wil exploiteren, is een nieuwe bijzondere (natuur)begraafplaats altijd een directe concurrent van de gemeentelijke begraafplaats(en). Wellicht wijst nader onderzoek uit dat een deel van de gemeentelijke begraafplaats geschikt is om om te vormen tot natuurbegraafplaats of geschikt gemaakt kan worden voor natuurlijk begraven. De gemeente kan dan de exploitatie in eigen hand houden en gelijktijdig voorzien een in mogelijke behoefte vanuit de bevolking.

Voordat medewerking verleend wordt tot het oprichten van een bijzondere begraafplaats, is het legitiem dat een gedegen bedrijfsplan door de initiatiefnemers overlegd wordt. Er zijn teveel personen of organisaties die een natuurbegraafplaats als verdienmodel zien op korte termijn. Uit oogpunt van zorgplicht naar de inwoners mogen er eisen gesteld worden aan de rechtsvorm en exploitatie van een begraafplaats. Een particuliere exploitant van een natuurbegraafplaats is ten stelligste af te raden. Wat zijn de gevolgen wanneer de exploitant zelf overlijdt. Behoord de begraafplaats en de vooruitbetaalde rechten tot de nalatenschap? Kortom, dit geeft teveel onzekerheden.

Een gemeente heeft geen verplichting om een begraafplaats welke ‘het hoofd niet boven water kan houden’ over te nemen. Wanneer die situatie zich echter zou voordoen, ontstaat er vanuit de bevolking of politiek echter wel een beweging om toch actie te ondernemen. Denk hierbij aan de vele begraafplaatsen van RK parochies in het zuiden van het land. De parochies fuseren, worden opgeheven en hun kerkhoven / begraafplaatsen blijven achter. Diverse gemeenten hebben de vraag gekregen of de burgerlijke gemeente deze noodlijdende kerkhoven / begraafplaatsen kan overnemen. Kan en wil een gemeente dit. Voor het schrijven van beleid op gebied van begraafplaatsen binnen een gemeente is dit een punt van aandacht.

Naast genoemde zaken zijn het vooral plaatselijke omstandigheden waar rekening mee gehouden moet worden. Neem bij het schrijven van het beleid mee hoe om te gaan met een eventuele aanvraag tot het stichten van een kleine bijzondere familiebegraafplaats op privégrond. Zijn er mogelijk kerkelijke groeperingen welke ook een (islamitische) begraafplaats willen stichten.

Kortom, er zijn teveel vragen die specifiek op de plaatselijke situatie gericht zijn, om een algemeen advies te kunnen geven.

IW sep22
18 oktober 2022