Het belang van 'overschrijving grafrechten'

VRAAG

In juli 2023 is een rechthebbende overleden, wiens vrouw eerder is gestorven. Zijn oudste zoon stond met contactgegevens vermeld in de papieren die wij van de uitvaartondernemer hebben ontvangen. Als secretaris van onze bijzondere begraafplaats heb ik de oudste zoon aangeschreven met het verzoek de overschrijving van grafrechten te regelen. Na meerdere pogingen van contact (zowel schriftelijk als telefonisch) heeft de zoon laten weten dat ik mij moest wenden tot zijn jongere broer. Deze man heb ik een brief gestuurd met het verzoek de overschrijving van grafrechten te regelen. Weldra kreeg ik een email met verwijten. “Ik moest mijn administratie beter op orde hebben en had zijn broer hier niet mee lastig moeten vallen”. Na dit rustig te hebben uitgelegd heb ik nogmaals verzocht de zaken te regelen. Ondanks dat we deze man inmiddels tot drie keer toe een termijn hebben gesteld, en we zowel schriftelijk als telefonisch hebben gecommuniceerd, komt de man niet verder dan ‘dat hij het wel zal regelen, het nu niet zijn prioriteit heeft, het niet op een dag aan komt en mij verwijten maakt in de communicatie’.

Mag ik na anderhalf jaar en diverse verzoeken om een rechthebbende aangemeld te krijgen deze poging met naaste familie beëindigen? Mag ik de beide broers uitsluiten van iedere mogelijkheid om nog rechthebbende te worden? Is het geoorloofd om nu een bordje bij het graf te plaatsten, via kranten/media oproepjes te doen om een rechthebbende te vinden?  En als deze niet gevonden wordt, het grafmonument te ruimen, zodat het voor het oog een lege plaats lijkt?

ANTWOORD

Het is altijd vervelend wanneer nabestaanden van mening zijn dat het overschrijven van grafrechten niet belangrijk is. Dat is het namelijk wel! U schrijft dat een rechthebbende is overleden en dat zijn vrouw al eerder overleden was. Wanneer de (overleden) rechthebbende in het graf begraven is waar hij rechthebbende op was, terwijl er geen overschrijving van het recht geregeld was, dan zijn er fouten gemaakt.

Een rechthebbende moet altijd toestemming geven voor een begraving of asbijzetting in of op een graf waar hij (of zij) rechthebbende op is. Is de rechthebbende overleden en de wens bestaat dat hij in het graf begraven wordt waarop hij rechthebbende was….. dan kan dat alleen wanneer er voorafgaand aan de begraving geregeld wordt wie de nieuwe rechthebbende wordt en dat die persoon direct toestemming voor de betreffende begraving geeft. Wanneer die procedure gevolgd wordt, kan er niet in een graf begraven worden waar geen rechthebbende op is. In de casus die speelt ga ik ervan uit dat het een ander graf betreft waar de overledene rechthebbende op was.

De oplossing van dit probleem ligt meestal in een een goed reglement – en dan met name in een artikelen met betrekking tot a) de overschrijving van verleende rechten binnen een bepaalde tijd en b) het vervallen verklaren van het recht wanneer binnen de gestelde termijn dit verzoek tot overschrijving niet is gedaan.   Conform handelen spreekt vervolgens voor zich.

De actie tot overschrijven van het grafrecht moet van de nabestaanden komen. Zij moeten een schriftelijk hiertoe richten aan de houder van de begraafplaats. Hiervoor hebben zij ‘een in de reglement vastgestelde termijn’ na overlijden van de rechthebbende de tijd. Laten zij dit na, dan kan de houder van de begraafplaats gebruik maken van gebruik maken van het artikel om het grafrecht vervallen te verklaren.

Procedure hiervoor is: maak het vervallen van grafrecht tot een agendapunt tijdens een bestuursvergadering, neem een besluit en maak dat besluit openbaar. Nadat het grafrecht vervallen verklaard is, is het aan de houder hoe zij met het graf en het grafmonument omgaan. Wanneer de grafrusttermijn van tien jaar voor de laatste persoon die in het graf begraven is verstreken, dan kan het graf niet alleen bovengronds, maar ook ondergrond geruimd worden. Een nieuwe uitgifte van grafrecht behoort dan tot de mogelijkheden. Publicatie bij het graf en zo anderen – dan de twee zonen – rechthebbende laten worden kan ook. Maar in de basis, leef altijd het eigen reglement na.

Mijn advies in deze casus is als volgt. Schrijf beide zonen aangetekend aan dat het bestuur voornemens is om in de bestuursvergadering van <datum> het grafrecht op grond van artikel XX van uw reglement vervallen te verklaren. Kopieer dat artikel in de brieven, zodat zij weten wat artikel XX inhoudt. Geef aan dat na vervallen verklaren van het grafrecht het monument verwijderd wordt, het graf geruimd kan worden voor een nieuwe uitgifte.

Het klinkt heel zakelijk en dat is het ook. Grafrecht is tenslotte een zakelijk recht met wederzijdse rechten en plichten. Dat kan in een kleine gemeenschap wellicht gevoelig liggen, maar het schept wel duidelijkheid voor alle partijen.

Is de rechthebbende in het graf begraven waar nu geen rechthebbende op is, ook dan kan het recht vervallen verklaard worden. Hou er dan echter rekening mee dat een ondergrondse ruiming niet eerder dan 10 jaar na de laatste begraving mag plaatsvinden. Een monument mag wel eerder verwijderd worden.

IW feb '25
11 februari 2025