Is een opbaarcentrum een gemeentelijke verplichting?

Vraag

Een medewerker van juridische zaken van een gemeente stelde dat het hebben van een begraafplaats een verplichting van de gemeente is.  Vraag luidde: is de gemeente ook verplicht om een opbaarcentrum of iets dergelijks te hebben?

Antwoord

Het hebben van een begraafplaats is een verplichting van de gemeente.

In artikel 33 van de Wlb. staat: een gemeente heeft voor zich of met een of meer andere gemeenten tezamen tenminste een gemeentelijke begraafplaats, tenzij Gedeputeerde Staten van deze verplichting tijdelijk ontheffing hebben verleend. Nu hebben niet alle gemeenten een eigen begraafplaats. In grote delen van ons land zijn veel bijzondere begraafplaatsen (eigendom) van kerken of begrafenisverenigingen. Die gemeenten hebben dan een ontheffing van de verplichting. Als gevolg van de gemeentelijke herindelingen zal het inmiddels ook elders wel zover zijn dat, juist door de samenvoeging van kleine gemeenten tot een grote gemeente, er inmiddels een of meerdere gemeentelijke begraafplaatsen zijn.

Is de gemeente ook verplicht om een opbaarcentrum of iets dergelijks te hebben?

Nee, deze verplichting is er niet. Van oudsher waren er op begraafplaatsen de bekende en vaak inmiddels verdwenen, ‘lijkenhuisjes of baarhuisjes’. Een eenvoudige ruimte waar één of twee kisten konden staan, zonder faciliteiten.

Wel is er sprake van goede zorg voor burgers in eigen dorp/stad – door de gemeente – om een opbaar gelegenheid (actief) te faciliteren.  Deze kan door derden (uitvaartondernemer, begrafenisvereniging, kerkelijk genootschap, etc.) worden geëxploiteerd. Consequentie van het ‘aan een marktpartij overlaten’ is dat een aula in combinatie met opbaargelegenheid ook een bron van inkomsten kan zijn. In tijden van financiële tekorten bij gemeenten wordt al snel de ‘kerntakendiscussie’ gevoerd, incl. de kostendekkendheid van de begraafplaats. Vraag die gemeenten zicht stellen: ‘Is het hebben van een dergelijke voorziening een overheidstaak?’ Kijk je naar de letter van de wet, dan is het antwoord nee. Maar dat geldt ook voor een kinderboerderij, bibliotheek, etc. Het is dan aan de politiek om hierover te besluiten.

EK
2 november 2021