Verplaatsen grafmonumenten bij onderhoud

VRAAG

Als beheerder van Begraafplaats Duinhof te Lisse (eigendom van PKN Lisse) heb ik een vraag aan u. Bij de oude Hervormde Kerk in het centrum van Lisse liggen rondom de kerk nog een dertig-tal graven. Dit zijn graven uit de 18e en 19e eeuw en een paar van iets recenter terug Voor die oude graven worden geen rechten meer betaald en nabestaanden zijn zeer moeilijk te vinden aangezien het al vele generaties verder gaat. Nu dient er onderhoud aan het dak van de Kerk gedaan te worden waarvoor er steigers en materialen op de plek van sommige grafmonumenten geplaatst dienen te worden aangezien men er anders niet bij kan. Weet u of wij na zo’n lange tijd deze monumenten mogen verwijderen ? Eventueel zouden we deze stenen ergens in de hal van de Kerk op kunnen slaan (mits ze nog heel zijn)

En een andere vraag die door velen gesteld wordt is; mogen we deze graven op termijn gaan ruimen ? Een uitzondering vormt een stuk of vier graven waar de laatste jaren nog in begraven is en waar nog steeds rechten voor worden betaald.

ANTWOORD

De status van oude graven is vaak een probleem voor begraafplaatsen. Te vaak wordt er pas naar de juridische status van een graf gekregen wanneer er ‘iets’ met het graf of de directe omgeving moet gebeuren. Het advies van de LOB aan alle begraafplaatsen is: ga actief op zoek naar oude reglementen, grafbrieven en alles wat in archieven traceerbaar is over de begraafplaats of het kerkhof. Voorwaarden en termijnen voor grafuitgifte zijn vaak terug te vinden in documenten die opgeslagen zijn in een (kerkelijk) archief, terwijl er ogenschijnlijk onduidelijkheid is een grafrechttermijn. Op korte termijn heeft u niets aan dit advies, maar wellicht is er een vrijwilliger te vinden die een dergelijke zoektocht wil ondernemen.

Op korte termijn wilt u antwoord op de vraag of u tijdelijk een grafmonument kunt verwijderen. Het korte antwoord hierop is: Ja, dat mag u. Om beheersmaatregelen te kunnen uitvoeren aan het kerkhof of de kerk is het mogelijk tijdelijk een monument op te nemen, op te slaan en later terug te plaatsen. Alle kosten die hiermee gepaard gaan zijn vanzelfsprekend voor uw rekening. Ook het risico van beschadiging en herstel van beschadigingen rust bij u. Vanzelfsprekend dient de exacte positie van het monument voor de verwijdering vastgelegd te worden (GPS) en het monument ook weer op dezelfde positie te worden teruggeplaatst. Ik adviseer u voor aanvang van de werkzaamheden aan de kerk alle monumenten op het kerkhof te inspecteren en op foto vast te leggen. Neem dit eventueel mee in het bestek voor de aannemer. Blijkt er bij de restauratiewerkzaamheden aan de kerk onverhoopt schade aan een monument – dat niet tijdelijk verplaatst was – te zijn (ontstaan), dan kunnen foto’s uitsluitsel geven of de schade voor de werkzaamheden wel of niet aanwezig was. Na uitvoering van de werkzaamheden aan het kerkgebouw kunnen de monumenten weer terug geplaatst worden.

U schrijft dat er voor uitvoering van de werkzaamheden aan de kerk steigers rondom het gebouw geplaatst moeten worden. Een aandachtspunt hierbij zijn de graven. Wanneer een steiger boven een graf geplaatst wordt, hoeft dat geen probleem te zijn. Het is echter een aandachtpunt wanneer de staande delen of schoren op een graf geplaatst moeten worden. Het risico van inzakken van het graf is dan reëel en hiervoor moeten preventief maatregelen genomen worden.

Dan uw vraag of er graven op het kerkhof geruimd mogen worden. Zoals u zelf al schrijft mogen graven waar onlangs nog in begraven is niet geruimd worden. Dat geldt ook voor graven waar nog een rechthebbende op is en waarvoor de rechten betaald worden. De graven waar geen rechthebbende op is, dat is het probleem. Hoe ga je hier mee om? Zoals ik mijn reactie aan u begon, begint de zoektocht in de archieven. Ook in oude reglementen was vaak een voorwaarde opgenomen hoe te handelen wanneer de rechthebbende overleden was. In uw huidige reglement is in artikel 12, lid 2 geregeld dat het recht binnen een jaar na overlijden van de rechthebbende overgeschreven moet worden. Blijft de overschrijving uit, dan is lid 3 van toepassing. Het grafrecht kan vervallen verklaard worden. Vervolgens kan er een ruiming van het graf plaatsvinden. Wanneer een dergelijke bepaling ook in oudere reglementen voorkwam, geldt deze bepaling voor oude graven welke onder dat reglement uitgegeven zijn. Het is dus niet zo dat u dergelijke graven nooit zou kunnen ruimen, maar ook niet zo dat u ze altijd in stand zou moeten houden. De juridische zoektocht moet eerst gevolgd worden. Daarnaast natuurlijk de gebruikelijke zoektocht zoals publiceren bij de graven, op de website, website van de kerkelijke gemeente, bladblad enz.

IW apr24
16 april 2024