Vervallen verklaren grafrechten

VRAAG

Op de gemeentelijke begraafplaats in XX zijn in het verleden graven uitgegeven voor onbepaalde tijd. Het gaat hierbij soms om graven die 100 jaar geleden zijn uitgegeven. Bij de meeste van deze graven is bij ons geen rechthebbende (meer) bekend. De grafmonumenten zijn inmiddels in verval geraakt en de gemeente zou hier graag iets aan willen doen.

Zowel met het oog op het aangezicht van de begraafplaats, als ook op mogelijkheden voor inbreiding in de toekomst, zouden we sommige graven in aanmerking willen laten komen om vervallen te laten verklaren. In de verordening die gold ten tijde dat de grafrechten werden gevestigd, is echter niets opgenomen op basis waarvan de grafrechten nu vervallen verklaard zouden kunnen worden.

Wij zien vaker genoemd worden dat het mogelijk is om de rechten vervallen te laten verklaren op basis van artikel 28 van de Wet op de lijkbezorging. De procedure is ons helder. Ook is duidelijk waarom de huidige verordening niet van toepassing is op deze graven. Ons is echter niet duidelijk waarom de huidige Wet op de lijkbezorging dat wel zou zijn. We zouden dit graag willen weten, zodat we onze stappen in het proces kunnen verantwoorden.

ANTWOORD

Het is goed te vernemen dat u archiefonderzoek gedaan heeft en oude verordeningen boven tafel heeft kunnen halen. Advies tussendoor: wanneer de documenten nog niet gedigitaliseerd zijn, laat ze digitaliseren en zorg dat ze altijd te raadplegen zijn door de medewerkers die de begraafplaatsadministratie bijhouden. Vaak blijkt dat dergelijke oude documenten wel in een archief te vinden zijn, maar dat het lastig is om deze snel te kunnen raadplegen.

Het is jammer wanneer in oude verordeningen geen voorwaarden opgenomen waren om grafrechten (die voor onbepaalde tijd zijn uitgeven) toch te kunnen laten vervallen. Dit had blijkbaar toen geen hoge prioriteit. U moet dat in het licht van de tijd zien. Hoe wordt er over honderd jaar over de inhoud van sommige artikelen uit de huidige verordening gedacht…. Maar wanneer het niet laten overschrijven van het grafrecht na het overlijden van de rechthebbende niet genoemd werd als reden voor vervallen verklaren, dan kan een graf niet op die grond vervallen verklaard worden. Wanneer een graf dan in ‘kennelijke staat van verwaarlozing verkeerd’, kan de procedure zoals deze in artikel 28 Wlb opgenomen is toch een middel zijn om het grafrecht laten vervallen. Het is een procedure die een aantal jaren vergt en waarbij het bewaken van termijnen en vooral het vastleggen van de opeenvolgende acties zorgvuldig vastgelegd moeten worden.

Deze procedure is opgenomen in de Wet op de lijkbezorging en is dus ook van toepassing op graven die ooit op uw begraafplaats in XX voor onbepaalde tijd uitgegeven zijn. De Wlb is hogere wetgeving dan jullie verordening, ook dan de voorgangers van jullie huidige verordening. De verordeningen betreffen decentrale wetgeving. Daarom is artikel 28 Wlb bij jullie bruikbaar om grafrecht te laten vervallen.

Er mag geen oneigenlijk gebruik gemaakt worden van deze procedure. Mijn advies is om criteria op te stellen wanneer een graf in aanmerking komt om de procedure vanuit artikel 28 Wlb te gebruiken. Laat die criteria niet alleen ambtelijk, maar ook politiek c.q. bestuurlijk vaststellen. Tenslotte zijn de grafrechten door of namens het college of bestuur voor onbepaalde tijd gevestigd. Het is dan ook raadzaam om de verantwoording over het vervallen verklaren ook bij hen neer te leggen.

Ik ga ervanuit dat uw vraag over de toepasbaarheid van artikel 28 Wlb hiermee beantwoord is en wens u succes toe bij het verdere traject.

IW feb '25
6 mei 2025