Het laatste taboe: grafsteen op Marktplaats

(Bijna) alles mag in het openbaar verhandeld en gekocht worden, behalve een grafsteen. Er is een soort ongeschreven afspraak (morele code) dat oude, van geruimde graven en niet opgehaalde grafstenen op E-bay of Marktplaats niet te koop worden aangeboden.

Het kan niet anders dat daardoor veel mooie en unieke grafstenen voorgoed verdwijnen in de stenenvergruizelaar. Want er is tenslotte een grens aan wat het Uitvaartmuseum kan opnemen in zijn collectie.

Ook bloemenbakjes, lantaarns, grafbeeldjes, kruizen verdwijnen, zodra het graf geruimd is, in de vuilnisbak. Jammer, want er zijn liefhebbers voor. Zoals ik. Dit heeft voor mij, wil ik best toegeven, tot enkele bijzondere spannende ogenblikken geleid op en rond begraafplaatsen in binnen- en buitenland. Durf ik die email foto uit de vuilnisbak te halen? Ziet iemand mij? En zo ja: nou en? Als een object is weggegooid, is het toch officieel van niemand meer en kan ik het toch gewoon meenemen? Of toch niet? Is het eigendom van de vuilnisophaaldienst geworden? Op de vraag ‘Maar wat zou je ervan vinden als het met objecten van het graf van je vader gebeurde?’, een vraag die mij vaker is gesteld, is het antwoord duidelijk. Als ik het zelf blijkbaar niet belangrijk genoeg vind om mee te nemen, nee, dan heb ik er niets op tegen als iemand anders er blij mee is. Ik heb het niet over grafroof! En zo heb ik ook veel liever dat de grafsteen op het graf van mijn grootouders na ruiming in de tuin van een liefhebber komt te staan, dan dat het door de vernietiger gaat en een anoniem onderdeel van een nieuwe snelweg wordt.

Er zijn er die mijn voorliefde voor funeraire objecten vreemd vinden. Ik verzamel ze graag om me heen. Het is niet zo afwijkend en aanwezig in mijn huis dat het griezelig wordt, maar genoeg om op te vallen. Dat gaat van email fotoportretten die ooit op een grafsteen zaten tot een echt menselijk skelet (hoe ik daar aan kom is in dit blad al eerder verteld. Diverse objecten komen inderdaad uit afvalcontainers of stonden buiten tegen de muur van een begraafplaats, naast de afvalbak. Heel soms koop ik iets. Ik kan u verzekeren, kopen doe ik liever dan meenemen uit vuilnisbakken. Ik krijg echter nauwelijks de kans.

Tot de uitzonderingen behoren twee grote ijzeren grafkruizen die ik aanschafte bij een antiquair annex uitdragerij in het noorden van het land. De kruizen hebben ooit op een graf in Frankrijk gestaan, hun leeftijd is mij onbekend, maar daar gaat het mij ook niet om. Ik ga ervan uit dat deze kruizen legaal zijn ingevoerd in Nederland – de handelaar rijdt regelmatig naar Frankrijk en keert terug met een kofferbal vol grafkruizen, bloemenbakjes en ander funeraire bric-brac, zoals de Fransen zeggen. Waarom worden grafstenen in Nederland, die de ex-rechthebbenden van een graf niet willen hebben, niet verkocht aan liefhebbers? Of desnoods aan mensen die er een leuke salontafel van willen maken? Van mij mag de naam er zelfs op blijven staan, maar goed, dat zal een stap te ver zijn. Ik heb het altijd wonderbaarlijk gevonden dat mensen veel moeite doen een mooie steen voor hun dierbare overledene uit te zoeken om, nadat het graf geruimd is, totaal onverschillig te staan over wat er verder mee gebeurt. Want de meeste stenen worden niet meegenomen. Vreemd. Ook vreemd: dat hele inboedels van geruimde huizen van eenzaam overledenen gewoon op vlooienmarkten op straat liggen, waarbij de meeste intieme zaken kunnen worden ingezien en gekocht. Maar een oude grafsteen op E-bay verkopen, nee dat vinden we niet netjes.
 
Alles mag verhandeld en gekocht worden, behalve een grafsteen. Tenzij je directeur of beheerder bent van een begraafplaats. Dat is tenminste het doel van het Virtueel Depot voor Funeraire Cultuur dat recent is opgericht. Maar wat te doen met de objecten die van minder cultureel belang zijn? Waarom die niet verkopen aan liefhebbers? Geld en dood gaan niet
samen? We weten wel beter.