Met recht Rust in vrede in Hoofdplaat

De begraafplaats van de Hervormde kerk in Hoofdplaat mag met recht een kleintje worden genoemd. In 2001 heb ik vier rekeningen uitgeschreven, in 2002 geen een, zegt vrijwilliger Gerard van Noort. Normaal kost het werk aan de begraafplaats hem een paar uur per jaar. “Het afgelopen jaar wat meer omdat er met de oktoberstorm verschillende bomen zijn omgewaaid.”

De begraafplaats van de Hervormde kerk in Hoofdplaat ligt achter de kerk. Het dorp heeft twee begraafplaatsen, een veel grotere katholieke en deze hervormde. Traditioneel bestaat de bevolking in de dorpen van Zeeuws Vlaanderen voor 90 % uit rooms-katholieken; het overige deel is voornamelijk protestants. Er loopt een soort religieuze grens tussen de dorpen aan de kust – die protestants zijn – en de katholieke gemeenten bij de grens met België.

De Hervormde kerk en bijbehorende begraafplaats stammen uit 1785. De kerk staat op de monumentenlijst van de Stichting Oude Zeeuwse Kerken Zeeland, de begraafplaats niet. De kerkelijke gemeente omvat de plaatsen IJzendijke, Biervliet en Hoofdplaat. Predikant J.P. Ende is parttime geestelijke voor alledrie de gemeenten. Hij leidt onder andere de rouwdiensten bij de begrafenissen, die vanwege het protestantisme een wat sober karakter hebben. Na de dienst loopt onder klokgelui de stoet naar de begraafplaats. Ende: “De familieleden hebben nu meer inbreng in de dienst dan een aantal jaren geleden. Dat vind ik prima want de familie kent de overledene beter dan ik als predikant. Het afscheid is toch in eerste instantie iets van de familie.”

De begraafplaats is klein van formaat. Er is nog nooit geruimd, en er zijn jaren waarin niemand begraven wordt. Om hier begraven te worden hoef je geen praktiserend lid van de Hervormde Kerk te zijn geweest: toestemming van de kerkenraad is genoeg – al is die wel enigszins zuinig met het uitgeven van plaatsen aan niet-kerkenleden, ook al heeft men vroeger in Hoofdplaat gewoond. De begraafplaats is stil, sober en een tikkeltje vervallen en kent geen sluitingstijden. Er staat een mooi grafhuisje op het terrein. Rust in vrede is hier nog echt van toepassing.

Uit liefde
Gerard van Noort zit in het kerkbestuur. Ies Jacobse is toezichthouder en weet zo goed en zo kwaad aan te geven wie waar begraven ligt. Van Noort is voorzitter van de kerkenraad, en zorgt dat de rekeningen voor de begraafplaats  worden opgemaakt. Voor beiden geldt dat ze niet kunnen stoppen met het vrijwilligerswerk omdat er gewoon geen opvolgers te vinden zijn. Toch is dat voor hen geen reden om zich druk te maken over de toekomst. De grond is van de kerk en er is wel eens een balletje opgegooid om de begraafplaats in handen van de gemeente Sluis te geven, maar die wil het vanwege de financiële consequenties, tot nu toe, niet hebben.

Van Noort: “We hebben wel sterke banden met de gemeente. Bij een begrafenis lopen de contacten via hen. Ze delven het graf en zorgen dat het graf weer dicht wordt gemaakt. Het onderhoud is voor rekening van het kerkbestuur en daar huren we een bedrijf voor in. Het werk bestaat hoofdzakelijk uit het schrijven van rekeningen aan nabestaanden en het aangeven van de onderhoudswerkzaamheden aan het groenbedrijf. Dit kost me een paar uur werk per jaar, het afgelopen jaar wat meer omdat er met de oktoberstorm verschillende bomen zijn omgewaaid.”

Er werden verschillende graven beschadigd, vertelt Van Noort. “De bomen waren in zeer slechte conditie, er was sprake van achterstallig onderhoud. Toch hebben we gelukkig de schade vergoed gekregen van de verzekering. Ze waren zo coulant omdat het de eerste keer was, maar het mag natuurlijk niet meer gebeuren. Dus wilden we verschillende bomen kappen. Toen kregen we echter te maken met een milieugroep die tegen het kappen van die oude bomen was. In Oostburg werd een hoorzitting gehouden, maar daar zijn ze niet komen opdagen en dus hebben we toestemming gekregen om de oude bomen op te ruimen. Dit kostte me aardig wat meer tijd, maar normaal gesproken is het in een paar uur per jaar voor elkaar. Ik doe het met liefde hoor. Voor de kerk en zijn kleine
gemeenschap.”

De Persoon
Naam: Gerard van Noort
Leeftijd: 59 jaar
Opleiding: “SPD. Dat staat geloof ik voor Staats Praktijk Diploma Boekhouden. Dat is al veertig jaar geleden, dat ik dat heb gehaald.”
Functie: Vrijwillig beheerder. Geniet van zijn vervroegde uittreding en is in het dagelijks leven financieel adviseur bij bedrijven die daar om vragen.
Wilt u zelf begraven worden? “Ja, maar waarschijnlijk op de begraafplaats in IJzendijke, want daar woon ik.”

De begraafplaats
Aantal begravingen per jaar: “In 2001 heb ik vier rekeningen uitgeschreven, in 2002 geen een. Het hangt er gewoon van af hoeveel mensen er sterven. Onze kerkelijke administratie telt dertig leden, soms wil er hier iemand begraven worden die van oudsher een binding heeft met Hoofdplaat. De begraafplaats telt nu plusminus 100 graven.”
Bezwaar tegen begraven zonder kist? “Die vraag hebben we nog nooit gehad.”
Mogen mensen zelf de touwen hanteren? “Dat is een vraag voor de gemeente Sluis, wij zijn  nooit bij de begrafenis aanwezig.”
Wat is een typisch Zeeuws gebruik? “Een broodmaaltijd na de begrafenis.”
Wat kost een graf? “We hebben een vast tarief. De kosten voor het delven en sluiten van het graf moeten nabestaanden bij de gemeente afrekenen. De kerk vraagt €455,- voor een graf voor 30 jaar. Het zijn altijd graven van één diep. We hebben zoveel plek dat ze tot nu toe nog nooit zijn geruimd.”
Is de begraafplaats kostendekkend? “Wel als we minimaal twee begrafenissen hebben per jaar. Het kost allemaal niet zoveel en het hoort bij de kerk, dus we delen de kosten.”