Pilsje pakken op de begraafplaats

Zowel Uitvaartpark Westgaarde in Amsterdam als begraafplaats en crematorium Westerveld in Driehuis streven naar een zo breed mogelijk dienstenpakket voor hun clientèle. Daartoe behoort ook de uitbating van een café op de begraafplaats.

In 2001 verscheen het eerste café op een Nederlandse begraafplaats, zelfs het eerste van Europa aldus eigen zeggen: het Petit Café Westerveld op de gelijknamige begraafplaats en crematorium in Driehuis. Een schot in de roos, zou je denken, want het gebrek aan restauratieve faciliteiten op begraafplaatsen – vaak gelegen aan de rand van een stad, waar geen café of restaurant te vinden is, blijft wonderlijk. Toch hebben we tot dit jaar moeten wachten tot het tweede café verscheen.

Op Uitvaartpark Westgaarde in Amsterdam Westgaarde vinden jaarlijks 3000 crematies plaats en 450 begravingen. Er zijn zes koffiekamers en sinds kort een café: het ParkCafé Westgaarde. Eric Meijer is hoofd begraafplaatsen en crematoria regio Zuid van de PC Hooft Groep, het bedrijf dat Westgaarde in bezit heeft. Meijer: “Het café is een extra service voor de nabestaanden. In verband met files en de daarbij horende onzekere aankomsttijd gaan nabestaanden eerder van huis en moeten daardoor vaker wachten. Mensen zijn voor een plechtigheid vaak wat gespannen; dan is het prettiger om even in een café te kunnen wachten. Ook na begrafenissen en crematies, die toch ook vaak een soort van reünie zijn, vinden mensen het fijn om na de gemiddelde koffiekamerhuur van driekwart uur nog even bij elkaar te kunnen zitten in het café.”

Er wordt in ParkCafé Westgaarde een kleine kaart geserveerd en ook wordt er bier en wijn geschonken. Het café is zeven dagen per week open van 11.00 tot 15.00 uur, maar blijft rondom plechtigheden langer open. Meijer: “Er is geen extra personeel aangenomen, de mensen die hier werken, bedienen ook de koffiekamers.” Ook al is het café als extra service bedoeld, toch wordt er wel naar kostendekkendheid gestreefd. Meijer: “Maar dat zal denk ik wel een jaar duren, voordat het café kostendekkend is.”

Het Petit Café op het terrein van begraafplaats en crematorium Westerveld in Driehuis, in bezit van De Facultatieve Groep, is alweer vijf jaar open en loopt goed. Het café heeft zitplaatsen voor 45 mensen en is door de week van 9.00 tot 17.00 uur geopend en op zondag van 10.00 tot 16.00 uur. Ook hier was en is het de bedoeling dat het nabestaanden een ruimte biedt waarmee het wachten kan worden veraangenaamd. “Het merendeel van de ongeveer 150 cafébezoekers per dag zijn inderdaad mensen die komen voor een crematie,” zegt Leo van Eijk, directeur van Westerveld. “Maar in het weekeinde wordt hier veel gewandeld. Er is een vast clubje mensen die hier eerst komen koffiedrinken, dan gaan joggen in het bos en daarna weer komen koffiedrinken.”

Van Eijk is erg te spreken over het café. “Het is een goede dienstverlening en het publiek vindt het prettig. Aan de opening werd aandacht besteed door een regionale krant. Daarop volgde een negatieve reactie in de vorm van een ingezonden brief met als titel ‘Wat moet een café op een begraafplaats?’ Onmiddellijk lokte dit een positief stukje uit van een andere lezer. Die laatste reactie bleek toch overheersend, de meeste mensen waarderen het juist.”

Net zoals op Westgaarde werken de mensen die al de ‘horeca’ verzorgden voor de condoleancekamers, daarnaast nu ook in het café. Eén medewerker wordt dagelijks speciaal voor het café ingeschakeld.

Compleet pakket
Behalve het café zijn er meer vernieuwingen in gang gezet op Westgaarde. De receptie is verplaatst van het gebouw bij het toegangshek naar het uitvaartcentrum. Op het nieuwe hoofdkantoor op de Kabelweg zal een grote toonzaal komen, zodat mensen die hun uitvaart komen bespreken meteen een kist of urn kunnen uitzoeken. Ook kan tijdens de besprekingen het rouwdrukwerk worden besproken en dankzij de meest moderne digitale mogelijkheden direct na de bespreking mee naar huis worden genomen. En vanaf 1 maart dit jaar heet de begraafplaats en het crematorium officieel Uitvaartpark Westgaarde. Daarmee wil de PC Hooft Groep aanduiden dat dit een plaats is waar nagenoeg alles op het gebied van uitvaart mogelijk is: opbaren, rouwbezoek, rituele bewassingen, gebedsdiensten, auladiensten, begraven, cremeren en asbestemmingen. Eric Meijer, afgestudeerd aan de kunstacademie, vindt het aulagebouw erg mooi. “Het lijkt op het Kröller-Muller Museum met zijn brede gangen en doorkijkjes op het groen. De sfeer in het gebouw is belangrijk voor de nabestaanden. Daarom zijn de koffiekamers opgeknapt en heb ik bij een kunstuitleen een aantal schilderijen besteld en opgehangen. Ook staan er een aantal beelden in de gangen.”

Ook op Westerveld wordt gestreefd naar een zo uitgebreid mogelijk pakket. Van Eijk: “We hebben een toonzaal van negentig vierkante meter met urnen en anders asbestemmingen. We hebben connecties met de firma die van as een diamant kan maken. Westerveld is geïnteresseerd om op verschillende manieren het publiek te informeren hoe de dood beter hanteerbaar te maken en het een normale plaats te geven in een mensenleven.” Want de dood zou meer aandacht kunnen krijgen, meent Van Eijk. “Mensen denken er niet zoveel over na en doen zichzelf op die manier tekort. In Amerika gaan ze duidelijk anders met de dood om. Ik heb het idee dat de dood er meer geaccepteerd is. Maar ook daar zie je een verschil tussen het noorden en het zuiden. In het zuiden hebben ze de blues, echte begrafenismuziek.”

Optredens
Bij zo’n compleet mogelijke dienstverlening horen ook open dagen en concerten, meent men in Driehuis en Amsterdam. Westgaarde organiseert beide. Meijer: “De belangstelling op de open dagen is groot. Duizend mensen is normaal. Ze komen vooral de ovens bekijken.” Afgelopen maart vond er op Westgaarde een concert plaats van de Fadozangeres Maria de Fátima. Dat was helemaal uitverkocht.

Van Eijk: “Wij proberen het publiek te bereiken door onze jaarlijkse open dag en het Concerto in Memoriam dat altijd in juni plaatsvindt. Dit jaar op 11 juni, voor de twaalfde keer alweer. Laurens van Rooyen komt en de Mastreechter Staar. Er zal klassiek en meer moderne muziek worden gebracht. Spreekster is Bettine Vriesekoop. Iedereen is welkom. Alle nabestaanden van mensen die het afgelopen jaar bij ons begraven of gecremeerd zijn, sturen we een persoonlijke uitnodiging. Verder werken we aan twee wandelingen. Een op het gebied van natuur, die voert langs bijzondere struiken, bomen, kruiden en mossen; en een cultuurhistorische wandeling, die is gericht op bekende Nederlandse en buitenlandse personen die hier begraven liggen. Maar ook zal deze wandeling voeren langs de (urnen)graven die door bekende kunstenaars zijn gemaakt. Binnenkort zullen de wandelingen te downloaden zijn via onze website. Daarnaast hebben we een permanente tentoonstelling ‘Kunst in Memoriam’. Deze wisselende expositie wordt door Carine van Steen ingericht. Het is een combinatie van abstracte en figuratieve beelden en ze confronteren de bezoeker op een andere manier met de dood.”

Want hoe divers, uitgebreid en aantrekkelijk het dienstenpakket inmiddels ook is op Westgaarde en Westerveld, dat blijft toch altijd het uitgangspunt: mensen ‘vertrouwd’ maken met de dood en hen wijzen op de vele mogelijkheden die er zijn op het gebied van begraven, rouwen en gedenken.