Boeken van de buren

Ook in België verschijnen plezante boeken over begraafplaatsen. Twee voorbeelden. Het een is een boek óver de begraafplaats, het ander een boek ván de begraafplaats, van binnenuit beschreven. Eerlijk en humoristisch.

Jos Sterk is economisch journalist en werkt voor diverse Vlaamse media. Daarnaast is hij ook een gepassioneerd geschiedenisliefhebber. Vrijwel heel zijn vrije tijd brengt hij door in de archieven van  zijn woonplaats Hasselt. Hij schreef en gaat nog schrijven over heel diverse onderwerpen, zoals Hasseltse cafés, Hasselt tijdens de Belle Epoque en Hasselt tijdens de Eerste Wereldoorlog. In 2013 verscheen zijn boek Hasselt in memoriam. Een kerkhof vertelt over het ‘Oud Kerkhof aan de Kempische Poort’, dat van 1800 tot 1930 dienst heeft gedaan als begraafplaats en sinds 2004 een beschermd monument is.

Nog twee andere boeken over dit Oud Kerkhof komen er aan, vertelt Jos Sterk tijdens een rondleiding over de begraafplaats op een zonnige nazomerdag half september jongstleden. Het ene boek, Langzame doodsstrijd van een oud kerkhof, kan elk moment verschijnen en het andere ook nog dit jaar, zo is het plan.

Hasselt in memoriam bevat verhalen van de mensen die op het kerkhof liggen. Verhalen over belangrijke Hasselaren en – meestal schrijnende, treurige – verhalen over ‘de kleine man’, zoals de man die stierf op het graf van zijn vrouw, de jongedame die aan liefdesverdriet bezweek en de dronken bezembinder die in 1909 zijn eigen zoontje aan een ladder ophing.

De tekst is het belangrijkste in dit 161 pagina’s dikke boek. Foto’s zijn in de minderheid, zijn alleen in zwart-wit en helaas niet altijd even scherp. Het is geen boek voor mensen die meer willen weten van de architectuur van de begraafplaats en de prachtige monumenten die er te vinden zijn.

Madame Snor

‘Wat is er nu op een kerkhof te beleven? En toch… als je alles moest weten, je zou nog raar opkijken. De ene komt er bidden bij zijn geliefden. Een ander komt er een lief zoeken. Stamboomliefhebbers, fotografen, wandelaars, allemaal kom je ze tegen op het oude kerkhof. Mensen van alle pluimage. […] Door jaren op het kerkhof te werken en na veel gehoord en gezien te hebben, ben ik dan maar aan dit schrijven begonnen.’

Dit schrijft Marc van Hout, al 32 jaar grafdelver op de tweehonderd jaar oude gemeentelijke begraafplaats in de Kwakkelstraat in Turnhout – grafmaker noemen ze hem daar – in het voorwoord van zijn boek Sus de grafdelver.

‘Veel mensen geloven dat niet, maar tachtig procent van wat op een kerkhof gebeurt, is om te lachen. Je houdt niet voor mogelijk wat wij hier allemaal tegenkomen. Mensen hebben daar een verkeerd beeld van. Niemand wil mijn job overnemen, met al die knoken en beenderen. Maar traditioneel begraven is een zeldzaamheid geworden. En wat we voor de rest moeten doen, is heel plezant werk,” vertelt hij aan de Belgische krant Het Nieuwsblad.

Van Hout kan niet alleen graven delven, maar ook heel onderhoudend schrijven. Gelukkig in het Nederlands, en niet in het voor ons onbegrijpelijke Turnhouts, maar wel met veel Vlaamse uitdrukkingen en woorden, die op ons Nederlanders vaak poëtisch en vriendelijk overkomen.

Van Hout vertelt in korte verhalen over zijn werk en over de mensen die het kerkhof bezoeken, met titels zoals Vrouw zoekt man (over een mislukte door hem op poten gezette koppelarij van een weduwe en een weduwnaar), Bijverdienen (aan bloemen, eindigend met een reprimande van de ‘grote baas’ (lees burgemeester)), De gevallen kist, Kerkhofvrouwen: ‘Ook de grafmaker ziet al eens graag een jong madammeke over het kerkhof paraderen’ en Madame snor: ‘Madame Snor kwam een paar keer per week naar het kerkhof en nooit was het naar hare zin. […] Ze had een snor, daar zouden veel mannen jaloers op zijn geweest en daarbij was ze ook nog eens zo lelijk als de nacht.’ 

Ik kan wel blijven citeren. Van Hout heeft geen enkele angst ook over zaken te schrijven die verkeerd zijn gegaan. En er is – gelukkig – geen gemeentevoorlichter die zich er mee heeft bemoeid. Zou dit in Nederland kunnen?

Zijn er onder de leden van de LOB nog onontdekte auteurs van het kaliber van Van Hout? Die niet alleen kunnen schrijven, maar ook open en eerlijk durven te vertellen over het reilen en zeilen op de begraafplaats, mét humor. De redactie van De Begraafplaats hoort het graag, wellicht kunnen we u een column aanbieden.

Beide boeken zijn in eigen beheer uitgegeven. Hasselt in memoriam kost € 19,95 (excl. portokosten) en is te bestellen op www.vertelpuntuitgevers.be (ook als ebook voor € 6,50). Jos Sterk geeft ook rondleidingen over het Oud Kerkhof. Geïnteresseerd? Mail hem: jos.sterk@telenet.be.

Sus de grafdelver kan via de mail besteld worden bij de auteur zelf, via dit mailadres: hovama@gmail.com. Het kost 10 euro plus 6 euro portokosten. Het boekje (110 p.) bevat ook enkele mooie kleurenfoto’s van Luc Broos.